Wie weet hoe je een mooie tentoonstelling maakt? Wie is thuis in het besturen van een historische vereniging? Wie kent de ins en outs van het collectiebeheer? Oftewel, wie weet het meest over het erfgoedveld? Dat is waar de landelijke kennisquiz voor erfgoedvrijwilligers over gaat. De digitale voorronde van deze quiz gaat bijna open, en is te spelen van 13 maart tot en met 7 mei 2023. We nodigen de vrijwilligers van uw erfgoedorganisatie van harte uit om mee te spelen. De erfgoedvrijwilligers met de beste score worden uitgenodigd voor de grote finale in het Nederlands Openluchtmuseum, waar zij zullen strijden voor de winst, een mooie prijs voor de vrijwilligersorganisatie.
Grande Finale in het Nederlands Openluchtmuseum
De quiz is vanaf half maart te vinden op de website www.erfgoedvrijwilliger.nl. Het invullen van de quiz duurt ongeveer een kwartiertje.
Per provincie wordt de vrijwilliger met de hoogste score in de digitale voorronde uitgenodigd om deel te nemen aan de grande finale op 30 juni 2023 in het Nederlands Openluchtmuseum. De finalisten mogen als teamgenoot een collega-vrijwilliger meenemen van de erfgoedorganisatie waar zij werkzaam zijn. De winnaar mag zichzelf de ‘Slimste Erfgoedvrijwilliger’ noemen en ontvangt een cheque ter waarde van €2000 voor de erfgoedorganisatie om vrij te besteden.
Erfgoedvrijwilligers in de spotlight
De erfgoedsector in Nederland draait door de inzet van vele duizenden vrijwilligers. Deze vrijwilligers zetten zich in voor het behouden, onderzoeken en beleven van erfgoed. Daarvoor hebben zij ieder hun eigen deskundigheid. Met de landelijke kennisquiz van Erfgoedvrijwilliger testen we deze kennis én zetten we vrijwilligerswerk in de erfgoedsector in het zonnetje.
Over de organisatie
De landelijke kennisquiz wordt mede mogelijk gemaakt door het Fonds voor Cultuurparticipatie, en is een initiatief van Erfgoedvrijwilliger. Erfgoedvrijwilliger.nl is een samenwerking van de erfgoedhuizen in Nederland en wil bijdragen aan een toekomstbestendige erfgoedsector.
We zouden het zeer op prijs stellen als u dit bericht onder de aandacht wilt brengen bij de vrijwilligers in uw organisatie. In de bijlage vindt u een digitale poster die u hiervoor kunt gebruiken. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met erfgoedvrijwilliger@erfgoedbrabant.nl.
over de tradities in Brabant
De stichting Brabants Heem, overkoepeling van 124 heemkundekringen en erfgoedverenigingen, presenteert donderdag 20 oktober het boek Tradities in Brabant. Het is een eerste overzicht over dit onderwerp dat in de provincie verschijnt. De presentatie is tijdens de jubileumbijeenkomst van de stichting in de Statenzaal van het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch. Brabants Heem bestaat dit jaar 75 jaar. Het eerste exemplaar wordt overhandigd aan commissaris van de koning Ina Adema.
Voor het boek hebben bijna alle heemkundekringen en erfgoedorganisaties, aangesloten bij Brabants Heem een traditie aangeleverd, die verband houdt met de lokale identiteit. Ineke Strouken, Tjeu van Ras en Kees van Kempen hebben dit tot een bijzonder boek verwerkt met als titel Tradities in Brabants, van generatie op generatie.
Tradities zijn gewoonten en gebruiken die van generatie op generatie worden doorgegeven. Ze laten zien waar wij vandaan komen en zeggen iets over wie wij zijn. Ineke Strouken daarover: “Ons hele leven is doortrokken van erfgoed, ook al zijn wij ons daar niet altijd van bewust. Erfgoed is datgene dat wij doorgeven aan de volgende generatie, maar zelf ook overgenomen hebben van onze ouders. Het woord erf-goed zegt het al: het is wat je erft. Erfgoed vertelt het verhaal hoe wij, en de wereld waarin wij leven, geworden zijn zoals wij zijn. Het zijn onze ‘roots’, de wortels van onze identiteit.”
In het boek worden ruim 125 tradities beschreven. Ze komen uit de hele provincie en zijn zeer uiteenlopend. Van het bekende Zundertse bloemencorso tot de even bekende Metworstrennen in Boxmeer. Niet alleen grote publiekstrekkers, ook kleine tradities staan in het boek. Van de jaarmarkt en bedevaarten tot de kopkesmarkt, van de carnavalsvieringen tot het midwinterhoorn blazen. Maar ook ambachten en minder bekende tradities, zoals het bevloeien van weilanden of die van vrouwelijke klokkenluiders.
Persbericht Eindhoven, 27 september 2022
Genealogiedag: ontdek het verhaal van je voorouders
Zaterdag 19 november, 11.00-16.00 uur Regionaal Historisch Centrum Eindhoven
Wie het spoor van zijn/haar (familie)verleden wil volgen is van harte uitgenodigd voor de
gratis te bezoeken HCC!genealogiedag op 19 november 2022 bij het RHCe in Eindhoven.
Bezoek de genealogische informatiemarkt, doorlopende presentaties en lezing van Klaasje
Douma. Of stel je vraag bij de helpdesk. Kortom, een uitgelezen kans om je te gaan
verdiepen in jouw familiegeschiedenis!
Lezing om 14.00 uur: ‘Lieve Gijs, lieve ouders’
Uit de familiearchieven van de Brabantse adel
De ‘Lieve Gijs’ uit de titel van deze lezing is Gijsbert de Jonge van Zwijnsbergen (1853-
1929), die als elfjarig jongetje bij zijn oom en tante Van Hardenbroek logeerde en daar een
aantal brieven van zijn moeder Susanne van Hardenbroek (1826-1886) ontving. Daarin
informeerde zij naar zijn belevenissen en vertelde op haar beurt over de gebeurtenissen
thuis.
Naast brieven van Gijs aan zijn moeder en vice versa, bespreekt Klaasje Douma ook andere
voorbeelden van documenten die te vinden zijn in familiearchieven. Naast deze en andere
egodocumenten waarin personen iets van zichzelf blootgeven, bevatten familiearchieven
vaak ook overlijdensberichten en huwelijksaankondigingen, liederen en gedichten ter
gelegenheid van een feestelijke gebeurtenis, aantekeningen en documenten in verband
met zowel huwelijken als begrafenissen, en recepten en huishoudelijke aantekeningen.
Tijdens de lezing gaan we grasduinen in een aantal familiearchieven en komen zo
voorbeelden tegen van de hiervoor genoemde documenten. Met behulp daarvan schetst
Douma de levensstijl en dan vooral het familieleven van adellijke families in het NoordBrabant van de negentiende eeuw.
Aanmelden voor de lezing om 14.00 uur is gewenst, via het contactformulier op
www.rhc-eindhoven.nl.
Over de spreker Klaasje Douma
Klaasje Douma is werkzaam geweest in de administratieve en automatiseringssector.
Daarnaast heeft ze in haar vrije tijd Cultuurwetenschappen gestudeerd aan de Open
Universiteit. Deze studie heeft ze afgesloten met een scriptie over de bewoners van het
kasteel in haar woonplaats Heeze. Daarna startte ze met een promotieonderzoek aan de
Tilburg University en promoveerde in december 2015 op een proefschrift over de adel in
Noord-Brabant in de periode 1814-1918. Ze maakt al een flink aantal jaren deel uit van het
bestuur van de heemkundekring in Heeze en sinds enige jaren ook van het bestuur van de
Historische Vereniging Brabant. Namens die vereniging participeert ze tevens in de
redactie van het Noordbrabants Historisch Jaarboek. Ze is ook lid van de redactie van de
Heemkronyk, het periodiek van de heemkundekring, en schrijft regelmatig artikelen voor
dit blad. Ze heeft de eindredactie verzorgd voor diverse uitgaven van de heemkundekring,
waaronder een historische tocht door Heeze en door Geldrop en Zesgehuchten.
Deelnemers informatiemarkt
Deelnemers die uitgenodigd zijn aan deze genealogische dag zijn:
HCC!genealogie met demo's van WieWasWie ,Open Archieven, Ancestor Tree Manager,
HuMo-gen en Plaatsengids.nl. Regionale verenigingen zoals HCC!zuidoostbrabant en
NGV-Kempen en Peelland. De leveranciers van genealogische computerprogramma’s:
Aldfaer, Brother's Keeper, GensDataPro, PRO-GEN, voor de Apple Reunion en de
vertegenwoordigers van de internationaal georiënteerde websites FamilySearch,
Geneanet, en MyHeritage. Daarnaast doen ook mee: DNAgezocht, GEM Magazine,
Nederlandse Kring voor Joodse Genealogie en PRO-GEN Gebruikersgroep.
HCC!genealogie
De Interessegroep Genealogie van HCC is sinds 1986 een actieve groep die adviseert over
onder andere genealogische softwarepakketten en de mogelijkheden van internet op dit
gebied. De groep biedt een omvangrijk netwerk om kennis en ervaringen uit te wisselen en
geeft presentaties en cursussen door heel het land. Nu is het een grote groep mensen die
elkaar steunen en stimuleren in hun onderzoek.
Website: www.genealogie.hcc.nl, link naar de agenda: HCC!genealogiedag in RHCe Eindhoven
Locatie, datum en tijd:
Regionaal Historisch Centrum Eindhoven
Raiffeisenstraat 18, 5611 CH Eindhoven
Ga voor meer informatie naar: www.rhc-eindhoven.nl
Zaterdag 19 november van 11.00 tot 16.00 uur. Aanmelden voor de lezing om 14.00 uur is
gewenst, via het contactformulier op www.rhc-eindhoven.nl.
[Bericht geplaatst 29-09-2022]
Van de acties in coronatijd en tegen de oorlog in Oekraïne tot de boerenprotesten, Black Lives Matter en #MeToo. Wereldwijd is er sprake van een flinke opleving van protest- en oppositiebewegingen. Hierbij wordt regelmatig een parallel getrokken met de periode van circa 1968 tot 1982, ook wel 'de lange jaren zeventig' genoemd. Om inzicht te krijgen in het actieverleden van Brabant (en begrip van de hedendaagse actiecultuur) heeft het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) ‘Protest in Brabant’ ontwikkeld: www.bhic.nl/protest.
Deze nieuwe themawebsite over het actieverleden in Brabant schenkt aandacht aan de kraakbeweging, vredesbeweging en vrouwenbeweging. Via de homepage ga je naar de beweging van je keuze en van daaruit naar een kaart die je allerlei acties en actiegroepen (van krakers, feministen, antimilitaristen) laat zien. De themawebsite zal de komende tijd groeien en aanvullingen zijn van harte welkom.
Meerstemmigheid
Zo vind je prachtig materiaal van Gertjan van Beijnum die in 1978 met zo’n honderd andere krakers het oude ziekenhuis Sint Joan de Deo aan de Papenhulst in Den Bosch kraakte.
Lees ook de vele andere persoonlijke verhalen van mensen die zelf op de barricade hebben gestaan. Bijvoorbeeld van de oprichters van Radio Vrij Den Bosch dat in de lucht ging om snel krakers en mede-aktievoerders te kunnen informeren en mobiliseren. Of neem het verhaal over de acties van de Kabouter Kommune in 1970 in Breda. Oudere generaties Bredanaren zullen zich die acties misschien nog herinneren. Ken jij de beweegredenen van een totaalweigeraar, een individuele, radicale actievorm waarbij je militaire dienst én elke vervangende burgerdienst weigerde? “Er stond een gevangenisstraf op van achttien maanden. Dit was niet iets wat je zomaar even doet“, vertelt een oud-actievoerder. Verder ook een mooi verhaal van Miek van Dongen en El Versantvoort, twee oud-actievoerders in Gemert, Uden en Den Bosch, die als studenten in Den Bosch in de kraakbeweging betrokken raakten en volop muurkranten hebben geplakt. Je vindt op de site trouwens ook alle jaargangen van ‘Kleintje Muurkrant’. En verder de royale collectie van De Tilburgse Muurkrant (1978-1995) van het Regionaal Archief Tilburg (RAT). Hun verhalen over onder meer de vrouwenstaking in Tilburg en de kraakactie Groeseind in Tilburg geven een mooi beeld van wat er in die tijd allemaal speelde. Vergeet ook niet te ‘bladeren’ door de schitterende ‘Aksiefoto’s’ van Erik van Zwam die je een indruk geven van het actieverleden van Den Bosch.
In collecties van archiefdiensten zoals het BHIC worden protestbewegingen slechts vanuit het perspectief van de overheid belicht. Het BHIC voegt daar nu het geluid en de documenten van actievoerders zelf aan toe, zodat onze geschiedenis vanuit meerdere hoeken kan worden beleefd en onderzocht.
Krakers, pacifisten en milieuactivisten
Overal in Brabant waren tussen 1960 en 1990 actiegroepen actief. In grote steden lieten krakers van zich horen. In Den Bosch, waar in 1978 de kraaklente begon, werden veel (vooral voormalige rooms-katholieke) gebouwen bezet.
In die tijd waren er in Brabant ook volop vredesbewegingen actief. Het aantal activiteiten dat in deze provincie georganiseerd werd tegen de neutronenbom, kruisraketten en militarisering, was talrijk. Allerlei mensen, met diverse achtergronden, groepeerden zich, om actie te voeren. Zo telde Brabant werkgroepen “Stop de neutronenbom-Stop de kernwapenwedloop”, antimilitaristische groepen en vredesberaden, “Vrouwen voor Vrede”, en anti-kernenergiegroepen. Pacifisten en milieuactivisten voerden actie bij de militaire vliegbases in de provincie: Volkel, De Peel, Gilze-Rijen, Eindhoven en Woensdrecht.
Veel Brabanders zullen zich de protestbewegingen en acties in deze jaren van maatschappelijke onrust en vernieuwing herinneren en hun ervaringen hopelijk met ons willen delen. Ook zijn wij op zoek naar foto’s, affiches en ander materiaal uit deze periode. Samen kunnen we er voor zorgen dat dit belangrijke stukje geschiedenis over de jaren 60 tot en met 90 van de vorige eeuw niet verloren gaat.
Hier ga je naar de website: www.bhic.nl/protest
Wie wordt de beste paleograaf van Vlaanderen en Nederland?
Hou je van geschiedenis of ben je als student of stamboomonderzoeker een kei in het ontcijferen van oude handschriften? Dan hebben we goed nieuws! Op zaterdag 1 oktober 2022 vindt de eerste Vlaams-Nederlandse paleografiewedstrijd plaats in Utrecht, dat dit jaar 900 stadsrechten viert.
Paleografie (het kunnen lezen van oude handschriften) is niet alleen belangrijk voor onderzoekers in archieven of universiteiten, het is ook gewoon leuk voor iedereen die van geschiedenis en taal houdt. En of je nu professioneel met geschiedenis bezig bent, of gewoon graag historische documenten ontcijfert, álle kenners van oud schrift uit Vlaanderen en Nederland krijgen nu de kans om zich te meten tijdens deze wedstrijd.
Iedereen kan deelnemen
Er zijn twee leeftijdscategorieën voorzien, 25+ en 25-, speciaal voor studenten en jongeren. De digitale voorronde vindt plaats op www.watstaatdaer.nl: ze start op 16 mei en eindigt op 16 juni om 16.00 uur.
Op zaterdagmiddag 1 oktober heeft de finale plaats in de EXPO (het publiekscentrum) van Het Utrechts Archief. Daar zullen de beste paleografen uit de voorronde tegen elkaar strijden om de titel. In beide categorieën is een mooie prijzenpot te verdelen (het is een prijskamp!): 500 € voor de winnaar en 250 € voor de tweede. De voorronde en de finale zullen bestaan uit het transcriberen van in totaal zeven teksten. In de voorronde vindt dit digitaal plaats, in de finale schriftelijk. De transcriptieregels worden bij de oefeningen vermeld.
De jury bestaat uit Geertrui van Synghel, senior onderzoeker Huygens ING, Michel Oosterbosch, voormalig diensthoofd van Rijksarchief Antwerpen en Els De Paermentier, docent middeleeuwse geschiedenis Universiteit Gent. Juryvoorzitter en presentator van de dag is schrijver, dichter, zanger en Nederbelg bij uitstek Rick de Leeuw. Ook aan de supporters is gedacht. Zij kunnen niet alleen aanmoedigen, maar ook deelnemen aan een aantrekkelijk nevenprogramma, met onder andere een bezoek aan de expositie “900 jaar leven met water in Utrecht” in de EXPO van Het Utrechts Archief. Voor de Vlaamse finalisten en hun supporters wordt er een (gratis) bus ingelegd die vertrekt uit Antwerpen. De dag wordt feestelijk afgesloten met de prijsuitreiking en een borrel.
Voorronde: 16 mei tot 16 juni 2022, 16.00 uur: digitaal op www.watstaatdaer.nl
Finale: Zaterdag 1 oktober 2022, 14.00 - 17.30 uur; in het publiekscentrum van Het Utrechts Archief, Hamburgerstraat 28, 3512 NS Utrecht
’s-Hertogenbosch, 16 mei 2022
__________________________________________________________________
Contactpersonen:
Nederland: Joyce Pennings via j.pennings@hetutrechtsarchief.nl tel. (030) 286 66 43
Vlaanderen: Joke Verfaillie via Joke.Verfaillie@arch.be
Schrift-ure 2022 is een project van de deelnemers aan Wat staat daer? & de Vlaamse Rijksarchieven, waaraan de volgende instellingen meewerken:
Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)
Het Utrechts Archief
Noord-Hollands Archief
Regionaal Archief Tilburg
Regionaal Historisch Centrum Eindhoven
Regionaal Historisch Centrum Limburg
Rijksarchief Antwerpen-Beveren
Rijksarchief Brugge
Rijksarchief Gent
Rijksarchief Hasselt
Rijksarchief Kortrijk
Rijksarchief Leuven
Waterlands archief
Zeeuws Archief
Deze wedstrijd is mede mogelijk gemaakt door het GO Fonds en het NOT Fonds.
Still uit dorpsfilm Son en Breugel 1968 - J. Adolfs
In de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw hebben de cameramensen van de Enschedese cineast en zakenman Johan Adolfs het Brabantse dorpsleven van Aalst tot Zeeland op film vastgelegd. BrabantinBeelden heeft een serie van deze ‘Adolfsfilms’ en wil die graag aanvullen. Zo kunnen wij ervoor zorgen dat deze bijzondere filmcollectie niet verloren gaat, en kunnen alle Brabanders er straks op een plek van genieten.
Herkenbaar tijdsbeeld
Johan Adolfs (1917 - 1977) legde het dorpsleven vast in bewegende beelden, meestal in opdracht van de plaatselijke middenstand of een vereniging. En passant registreerde hij hiermee een wereld die er niet meer is. Een melkboer die verse melk aan huis brengt, fietsende en spelende kinderen in een rustige straat. Een man die het gazon harkt terwijl zijn vrouw de ramen lapt… De sport was om zoveel mogelijk mensen in beeld te brengen, zodat ze daarna allemaal een kaartje zouden kopen om naar zichzelf te komen kijken. De films zelf werden - inclusief filmrol en rechten - verkocht aan lokale verenigingen of de gemeente. Beeldredacteur Mathilde Min: “BrabantinBeelden, dat zich provincie-breed inzet voor het behoud van historische filmbeelden, heeft een deel van deze dorpsfilms. Maar er zwerven nog veel van deze films rond. Wij zijn op zoek naar alle Brabantse dorpsfilms. Zo kan straks iedereen op BrabantinBeelden.nl genieten van deze nostalgische filmbeelden.”
“De filmbeelden zijn herkenbaar voor iedereen die in die tijd in Brabant is opgegroeid. De spelletjes op het schoolplein, de houten glijbaan in de speeltuin, de inrichting van het klaslokaal, de kleding en de kapsels: ze geven een mooi tijdsbeeld”, aldus Min.
Help mee, zodat deze collectie niet verloren gaat
Bent u nog in het bezit van zo'n film of kent u iemand die er nog een heeft, bijvoorbeeld de heemkundekring? Neem dan alsjeblieft contact met ons op, zodat we straks ook de film van uw dorp kunnen laten zien en veilig stellen voor de toekomst. U kunt mailen of bellen met de beeldredacteuren Mathilde Min en Kaya van Dun van BrabantinBeelden, telefoon 073 681 85 00, e-mail: info@brabantinbeelden.nl. Meer informatie: https://brabantinbeelden.nl/nieuws/oproep-brabantse-dorpsfilms-gezocht
’s-Hertogenbosch, 22 februari 2022
Bij gelegenheid van de gouden bruiloft van Jos Vermulst en Ria Klijn op 2 september 2021 is een boekje uitgebracht met de familiegeschiedenis van de Moergestelse tak van de familie Vermulst.
De stamboom Vermulst gaat terug naar de ontginningsadel uit de 14de eeuw. Rond 1600 trouwt Ceel Campers uit Helmond met Barbara Muls uit Aarle-Rixtel. Eerst woonden zij in Helmond, later in Aarle-Rixtel, waar zij te jong overleden. Hun pas 5 jaar oude zoontje Peter wordt opgevoed bij de familie van zijn moeder, de familie Muls, waarnaar later de familie zich is gaan noemen. Rond 1700 is Hendrik Vermulst president-schepen van Aarle-Rixtel. Zijn zoon Willem was bierbrouwer. Zijn achterkleinkind Willem Vermulst verhuist begin 19de eeuw van Stiphout via Gestel en Blaarthem (Eindhoven), via Haghorst (Diessen) naar Moergestel, waar hij timmerman en wagenmaker is, een beroep dat hij doorgeeft aan drie zonen.
In Midden-Brabant wonen nog vele nazaten van de Moergestelse tak Vermulst.
Het full colour boekje op A5-formaat telt 224 pagina’s en 326 foto’s.
Het boekje is te koop bij Jos Vermulst. Het kost 20 euro inclusief verzendkosten. Stuur een mail naar vermulstjos@gmail.com
Zestig meter aan papier, waaronder 2000 perkamenten oorkonden over sociale en medische zorg
 img 6622.jpg)
Het oude archief van het Sint-Catharinagasthuis (1291-1965) is vrijwel volledig bewaard gebleven en is in Nederland uniek in zijn soort. Het grote belang hiervan was voor de beheerder, Stichting Erfgoed Maaszicht Grave, en het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) in ’s-Hertogenbosch reden om de handen ineen te slaan en het volledige archief materieel te laten verzorgen en te laten digitaliseren. Daardoor komt het archief met ruim 200.000 pagina’s en zo’n 2000 perkamenten charters (vaak met zegels) nu via internet online. Een rijke bron voor alle geïnteresseerden ten behoeve van studie, wetenschap en persoonlijke belangstelling.
Het Sint-Catharinagasthuis in Grave zorgde sinds zijn stichting rond 1291 tot ver in de twintigste eeuw voor de zieke en behoeftige personen in Grave en omstreken. Deze verzorgende taak wordt tot op de dag van vandaag voortgezet door zijn opvolger: Catharinahof. Zorgden de regenten vroeger voor hun minder bedeelde medemensen, nu waren het de eeuwenoude documenten van het gasthuis die verzorging nodig hadden. Die hebben ze gekregen via het Nationaal Programma Metamorfoze.
Het archief van het Sint-Catharinagasthuis en de Tafel van de Heilige Geest zijn een van de oudste en best bewaarde archieven op het gebied van de medische en sociale zorg in Noord-Brabant. Het gasthuis is in 1291 gesticht door heer Jan I van Cuijk, een diplomaat van Europees niveau.
Tussen pest en corona
Aan het eind van de achttiende eeuw verzuchtte de Graafse geschiedschrijver Paringet al dat de bedeling niet goed geordend verliep, ‘want ieder haalt wie wil en de onbeschaamste het meest’. De verzoeken om hulp zijn inderdaad zeer uiteenlopend en lijken soms aangedikt. Johannes Beekman, gevangen genomen door piraten, de tong uitgesneden, gecastreerd en onmenselijk gepijnigd, klopt in 1755 aan om financiële hulp. Hij krijgt die. Dat geldt ook de pruikenmaker, van wie bekend is dat hij alles verzuipt; en voor de moeder van twee flinke zonen die te beroerd zijn om te werken. Maar over het algemeen was de gevraagde hulp letterlijk brood- en broodnodig. Het waren immers vaak barre tijden met hevige epidemieën die zich moeilijk lieten bedwingen. We ondervinden dat heden ten dage zelf aan den lijve.
Zieken- en armenzorg in Grave en het Land van Cuijk
Het archief bevat rijke gegevens over sociale en medische zorg in Grave en het Land van Cuijk. Soldaten van elders, ook buitenlandse, waren met hun gezinnen langdurig ingekwartierd in de garnizoensplaats Grave. De vrouwen en kinderen werden er regelmatig achtergelaten en waren dan aangewezen op de bedeling. Het gasthuis was een gemeenschap op zich met inkomsten uit beleggingen en uit landbouw en veeteelt.
Het beschikte over een eigen pesthuis. Als onderdeel van het gasthuis fungeerde tot 1965 een lokaal ziekenhuisje. Een grote groep armen kreeg hulp vanuit het gasthuis dat tevens als Tafel van de Heilige Geest en weeshuis optrad. De maatschappelijke onderklasse was geheel afhankelijk van de goodwill van lokale regenten.
Het archief beslaat zo’n zestig meter en bestaat uit papieren en perkamenten stukken. Aan de ongeveer 2000 perkamenten oorkonden hangen vaak nog prachtige zegels. Bijzonder zijn de stukken die een directe relatie laten zien met leden van het huis van Oranje als heren van Grave. Maar belangrijker zijn de documenten die het dagelijkse leven van de gewone man in Grave en het Land van Kuijk openbaren: een hard en onzeker bestaan.
Het BHIC heeft dit archief in samenwerking met Stichting Erfgoed Maaszicht Grave met succes aangemeld bij het nationale conserveringsprogramma ‘Metamorfoze’. Dankzij de financiële bijdrage kon het archief materieel verzorgd en gedigitaliseerd worden. Daarvoor waren het Zeeuws Archief in Middelburg en Art in Print geselecteerd. Op 12 augustus wordt de digitale inventaris met de scans van alle documenten officieel geopend. Het gasthuisarchief is vanaf dat moment te raadplegen via de website van het BHIC: www.bhic.nl/catharinagasthuis
In 2016 is de vuilstortplaats, die gelegen was aan de Houtse Parallelweg naast de Goorloop, gesaneerd. Bij de sanering werd de grond gezeefd. Dit zeven leverde onder meer talloze oude gebruiksvoorwerpen en fragmenten daarvan op. Deze voorwerpen, getoond aan oudere Helmonders, haalden vele prachtige verhalen over het leven in de periode rond de tweede wereldoorlog naar boven. Deze verhalen zijn door de "verhalenvangers" opgetekend in het boek "Helmond in 100 stukskes". Het boek is verfraaid met vele foto's en geeft zo in woord een beeld een kijkje in het leven van de Helmonder tussen 1930 en 1960.
Het boek is te koop bij Boek en Kantoor De Ganzenveer, Oude Aa 49-51, Helmond en te bestellen bij de Heemkundekring Helmont (via info@heemkundekringhelmont.nl of tel 0492-474745).
De prijs bedraagt € 14,95 (slappe kaft) en € 24,95 (harde kaft)
Lees ook het artikel van Henk van Dijk in 'Dit is Helmond'. Helmond in 100 stukskes gepresenteerd.
Martien Hermsen wordt in 1911 in Weeze (Duitsland) geboren, maar vestigt zich later na zijn huwelijk met Leentje Minten in de Julianastraat in Mill. Daar verdient hij de kost als schilder en fotograaf. Later verhuist het echtpaar naar een pand in de nabijgelegen Bernhardstraat en opent daar de fotowinkel ‘Mart Hermsen’. De laatste jaren, nog voordat Martien op 31 december 1966 wegens ziekte stopt, komt zoon Hans die ook fotograaf is met zijn geliefde Nettie in de zaak. Zij nemen in 1967 de fotohandel en -zaak van Martien over en vestigen zich in de Karstraat 4 in Mill. Daar runnen Hans en zijn vrouw ruim 40 jaar ‘Hermsen Fotografie Mill’. Hans Hermsen: “De collectie van mijn vader bestaat uit ongeveer 500 foto’s die hij tussen 1940 en 1960 heeft gemaakt in Mill, Grave en omgeving. Hij heeft tijdens de oorlogsjaren vaak onder zeer moeilijke omstandigheden gefotografeerd. Belangstellenden vinden in deze collectie veel historisch beeldmateriaal van onder meer de Slag van Mill.”
‘Moffenmeiden’
Zeer indringend en wrang zijn de foto’s die hij gemaakt heeft van vrouwen die net na de bevrijding publiekelijk werden kaal geschoren, omdat ze omgang hadden met Duitse mannen. Op een foto zie je hoe op het kaalgeschoren hoofd van een vrouw een wit kruis is geschilderd. Naast haar houden twee jongens een portret van Hitler vast. Of de foto waarop een Britse militair een Joodse jongen omarmt. Je kunt de emoties van zijn gezicht aflezen. Weer een andere foto toont hoe Duitse militairen krijgsgevangen worden gemaakt. Er zitten ook talrijke foto’s tussen van Britse militairen van de Prinses Irene Brigade. De foto van een straatnaambord van de Spoorstraat in Mill draagt duidelijk tekenen van de oorlog. Het is doorzeefd met kogelsgaten.
Slag van Mill
Mill neemt in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog een aparte plaats in. Op 10 mei 1940 slaagde een Duitse pantsertrein vol militairen er in alle vroegte in om de spoorbrug bij Gennep te passeren. Bij Mill weet het Nederlandse leger de trein te laten ontsporen. In en om Mill wemelt het op dat moment van de Nederlandse soldaten, die maanden daarvoor de Peel-Raamstelling hebben betrokken. Deze verdedigingslinie die in 1939 werd aangelegd viel al op 10 mei 1940. Daarbij raakten Nederlandse militairen in een vuurgevecht met de Duitse invallers. Hans Hermsen: “Mijn vader heeft hier veel beelden van kunnen vastleggen, maar ook van Mill tijdens en na de militaire operatie Market Garden.”
Reageer
De foto’s van Martien Hermsen verbinden op onnavolgbare wijze en zonder ruis het hedendaagse met het oorlogsverleden in Brabant. Lang niet alle fotobeschrijvingen zijn volledig. Weet je meer over een foto? Reageer dan gerust en help ons (BHIC) aan meer informatie.
Heemkundekring Helmont, Pastoor van Leeuwenstraat 23, 5701 JS Helmond
Copyright © Heemkundekring Helmont